DSG, Powershift, PDK, EDC – dwusprzęgłowe skrzynie biegów. Co to jest i jak działa?
Automatyczne skrzynie dwusprzęgłowe zdobywają coraz większą popularność. Są szybsze od klasycznych automatów, pomagają oszczędzać paliwo. Przyjrzeliśmy się zasadom działania ,,dwusprzęgłówek” oraz najpopularniejszym ich odmianom.
Na przestrzeni wielu lat, zdążyliśmy się przyzwyczaić do dwóch rodzajów skrzyń biegów: manualnej i automatycznej, przy czym tę drugą, najczęściej kojarzymy z luksusowymi limuzynami.
Dwusprzęgłowa skrzynia biegów – zasada działania
Skrzynia biegów, niezależnie od jej typu, ma za zadanie efektywnie przekazywać moc silnika na koła pojazdu. Aby było to możliwe, pomiędzy silnikiem a skrzynką biegów musi znajdować się sprzęgło – swojego rodzaju łącznik, pozwalający na przenoszenie momentu obrotowego. Mechanizm zmiany biegów sterowany jest odpowiednio: przez kierowcę, bądź przez automat. Przyjęło się uważać, że żadna skrzynia automatyczna nie zmieni przełożenia szybciej niż człowiek. Natomiast, komfort i możliwość odpoczynku dla lewej nogi, jaką daje automat, są nie do przecenienia. A gdyby tak połączyć zalety obydwu skrzyń, jednocześnie eliminując ich wady? Naprzeciw temu życzeniu wyszli inżynierowie kilku marek samochodów, projektując i wdrażając do seryjnej produkcji dwusprzęgłowe skrzynie biegów. Poniżej dokonamy przeglądu tych systemów, jednak najpierw trochę teorii…
Jak działa dwusprzęgłowy automat?
Dwusprzęgłowa skrzynia biegów składa się z dwóch skrzynek przekładniowych i takiej samej ilości sprzęgieł (jak sama nazwa wskazuje). Wszystkie te mechanizmy umieszczone są we wspólnej obudowie. Jedna ze skrzyń obsługuje biegi nieparzyste, druga zaś- parzyste. Wsteczny bieg umiejscowiony jest zależnie od rodzaju skrzyni. Zasada działania układu jest następująca: podczas ruszania na biegu pierwszym, obsługiwanym przez jedną skrzynię, druga przekładnia ma już załączony bieg drugi. Dzięki temu, niemal całkowicie zostaje wyeliminowany czas oczekiwania na wysprzęglenie i zmianę biegu. Gdy automat (bądź kierowca w trybie sekwencyjnym) zdecyduje o zmianie biegu na drugi, automatycznie w skrzyni „nieparzystej” załączony zostanie bieg trzeci. Oznacza to, że ten bieg jest od tej pory dostępny natychmiast, jedyne opóźnienie przy kolejnej zmianie biegów będzie spowodowane zmianą pracujących sprzęgieł. Jednak cały ten proces odbywa się w czasie poniżej pół sekundy! Działaniem skrzyni dwusprzęgłowej steruje zaawansowana elektronika, która, zależnie od nacisku kierowcy na pedał gazu bądź hamulca, wybiera kolejne biegi oraz włącza i rozłącza sprzęgła.
Tak niesamowicie krótki czas zmiany biegów, pozwala na przenoszenie momentu obrotowego z silnika na koła pojazdu, w sposób właściwie ciągły. Pozwala to na uzyskanie lepszych osiągów i bardziej płynnej jazdy. Można też liczyć na niewielkie obniżenie zużycia paliwa. Samochody wyposażone w skrzynię dwusprzęgłową pozbawione są pedału sprzęgła, a ruszanie i zatrzymanie pojazdu odbywa się podobnie do zasady, stosowanej w autach ze skrzynią automatyczną. Warto dodać, że komputer sterujący procesem zmiany biegów „uczy się” stylu jazdy kierowcy.
Komfort działania dwusprzęgłowej skrzyni biegów jest niewątpliwie mniejszy, niż w przypadku klasycznego „automatu”. Żadnemu z producentów nie udało się, jak do tej pory, wyeliminować charakterystycznych szarpnięć, towarzyszących zmianie biegów. Również, znaczne skomplikowanie konstrukcji, a zwłaszcza modułów elektronicznych, może oznaczać wysokie koszty serwisowania i napraw. Szczególnie, że układ dwusprzęgłowy jest jeszcze cały czas nowością na rynku. Pociąga to za sobą słabe przygotowanie warsztatów do prowadzenia napraw. Znaczącym jest również fakt, że pojazdy wyposażone w dwusprzęgłową skrzynię biegów są droższe od wersji klasycznych.
DSG, Powershift, PDK, EDC – przegląd systemów na rynku
DSG – Volkswagen, Skoda, Audi
DSG (Direct Shift Gearbox) – dwusprzęgłowa skrzynia biegów, stosowana w samochodach grupy VW- Volkswagen, Skoda, Seat, Audi. Koncern wyprodukował już ponad 3,5 miliona tych przekładni. Nakreśliło to nowe standardy dla producentów innych marek. Sześciobiegową skrzynię DSG po raz pierwszy zastosowano w Golfie R32 i Audi TT już w 2003 roku. Od tamtego czasu, grupa Volkswagena stopniowo wprowadzała to rozwiązanie jako opcję, w większości swoich modeli. W roku 2008 do oferty dołączyła 7-biegowa przekładnia dedykowana do samochodów o maksymalnej mocy 125 kW i dysponujących co najwyżej 250 Nm momentu obrotowego. Rok później zaprezentowano skrzynię DSG przystosowaną do pracy pod dużym obciążeniem w najmocniejszych samochodach Audi i VW. Ta specjalnie przygotowana skrzynia, o symbolu DQ500 wytrzymuje aż 500 Nm momentu. W przekładniach DSG początkowo stosowane były sprzęgła „suche”, po pewnym czasie zastąpiły je sprzęgła w kąpieli olejowej- „mokre”. Dźwignia zmiany biegów skrzyni DSG przypomina klasyczną dźwignię „automatu”. Posiada dwa tryby pracy automatycznej: „D”- normalny oraz „S”- sportowy. Ponadto, kierowca ma możliwość samodzielnej zmiany biegów, poprzez ruchy góra-dół dźwignią, czy też za pomocą manetek przy kierownicy.
Wady i zalety skrzyń DSG
Producent zaleca wymianę oleju wraz z filtrem w skrzyniach DSG co 60 tys. kilometrów. Koszt tej usługi w autoryzowanym serwisie wynosi aż 750 zł. Zasadniczo, sprzęgła nie podlegają istotnemu zużyciu – ich działanie jest precyzyjnie sterowane przez komputer, brak jest udziału kierowcy. W skrzyniach wyprodukowanych w latach 2009-2010 awariom nagminnie ulegały czujniki temperatury oleju. Powodowało to przełączanie się układu w tryb awaryjny, a co za tym idzie – rozłączanie napędu. Producent przeprowadził jednak akcję serwisową, polegającą na wymianie czujników we wszystkich „podejrzanych” egzemplarzach. W przypadku VW Golfa dopłata do 7-biegowej skrzyni DSG (opcja dostępna dla wybranych silników) wynosi od 7 do 9 tys. złotych.
Powershift – Volvo i Ford
Powershift – jest to skrzynia stworzona przez Volvo, stosowana w samochodach tej marki oraz w autach koncernu Ford. W przypadku skrzyni Powershift mamy do czynienia z dwoma sprzęgłami, znajdującymi się w kąpieli olejowej – sprzęgła „mokre”. Wyjątkiem są przekładnie montowane w samochodach typowo miejskich, np. w Fordzie Fiesta. Tam zastosowano sprzęgła „suche”. Maksymalny moment obrotowy, jaki zdolna jest przenieść skrzynia, wynosi 450 Nm. Zmiana biegów odbywa się automatycznie, bądź w trybie sekwencyjnym – przez kierowcę. Powershift ma opinię skrzyni nieco wolniejszej i mniej sportowej niż DSG Volkswagena. Owszem, gdy kierowca głęboko dociska pedał gazu, skrzynia zmienia biegi błyskawicznie. Jednak w chwili zawahania, np. podczas podejmowania próby wyprzedzania, Powershift potrzebuje często chwili „do namysłu”, zanim wybierze właściwe przełożenie. Według producenta, zastosowanie tej skrzyni dwusprzęgłowej pozwala obniżyć zużycie paliwa o 8%, w stosunku do tradycyjnej skrzyni automatycznej. Nie zanotowano informacji o powtarzających się typowych usterkach. Skrzynia Powershift jest dalej nowością na rynku i pewnie przyjdzie nam jeszcze trochę zaczekać na pełną ocenę jej jakości i wytrzymałości.
PDK – Porsche
PDK (Porsche Doppel Kupplung) – dwusprzęgłowa skrzynia biegów, stworzona przez niemiecką firmę Porsche. Historia tej skrzyni sięga roku 1983, kiedy to po raz pierwszy zastosowano ją w wyścigowym modelu 962. Premiera „cywilnej wersji” skrzyni PDK miała miejsce w 1986 roku. Przekładnię otrzymał wówczas supernowoczesny model 959. Jednak, z uwagi na wysokie koszty skrzynia nie przyjęła się na rynku. Obecnie produkowana skrzynia PDK jest oczywiście znacznie nowocześniejszą wersją tamtego układu, jednak zasada działania pozostała ta sama. Skrzynia produkowana jest w dwóch odmianach: przystosowanych do przenoszenia napędu na tylną, bądź przednią oś. Przy czym, jedynym autem przednionapędowym w ofercie Porsche jest model Panamera. Skrzynie PDK (zależnie od wersji) są przystosowane do przenoszenia maksymalnego momentu obrotowego wynoszącego 500, bądź 780 Nm. Skrzynia biegów ma 7 przełożeń, co pozwala osiągnąć wysoką dynamikę przyspieszania i prędkość maksymalną która osiągana jest na 6 biegu. Bieg 7 jest nadbiegiem pozwalającym obniżyć zużycie paliwa oraz hałas przy szybkiej jeździe.
EDC – Renault
EDC (Efficient Dual Clutch) – system opracowany przez firmę Renault. Skrzynia jest dostępna wyłącznie z silnikiem 1.5 dCi FAP (modele: Megane, Scenic i Fluence). Skrzynia EDC posiada dwa suche sprzęgła. Jedno obsługuje biegi nieparzyste (1,3,5), a drugie parzyste (2,4,6) i bieg wsteczny. Oferta skierowana jest do klientów poszukujących wygody „automatu” bez nadmiernego wzrostu zużycia paliwa. Według producenta, skrzynia EDC umożliwia zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o 17 proc. w porównaniu z klasyczną, automatyczną skrzynią biegów, czyli ok. 30 g CO2/100 km.
Niestety, fakt iż nowoczesna skrzynia EDC dostępna jest wyłącznie z jednym rodzajem silnika, znacznie ogranicza jej atrakcyjność rynkową. Pomimo dużej popularności diesli, wiele osób preferuje silniki benzynowe, ze względu na ich większą przewidywalność w użytkowaniu i niższe koszta ewentualnych napraw.
DCT – dwusprzęgłowa skrzynia Hyundaia
Automatyczne skrzynie dwusprzęgłowe – przyszłość
Dwusprzęgłowe skrzynie biegów niewątpliwie będą stosowane przez coraz większą liczbę producentów samochodów. Jest to rozwiązanie bardzo wygodne, a jednocześnie daje kierowcy namiastkę sportowych wrażeń. Nie ma jednak nic za darmo – auta wyposażone w ten system są droższe w zakupie i zapewne okażą się bardziej kosztowne w serwisie. Wybór należy do kierowcy!